Nazwa forum

Bolesław Limanowski - socjolog, polityk, myśliciel socjalistyczny. Żył 100 lat (1835-1935), przeżył przełomowe momenty dla Polski i Europy, co wywarło wpływ na jego idee i wrażliwość społeczną. Przed powstaniem styczniowym aresztowany i zesłany za udział w konspiracji wobec Polski. Później studiował i podróżował po Szwajcarii i Francji – to właśnie tam zaczęły w nim ewoluować poglądy w kierunku myśli socjalistycznej. Wieloletnie wygnanie i liczne kontakty z emigracyjnymi radykałami narodowymi skłoniły go do uczestnictwa w ruchu socjalistyczno-niepodległościowym. W 1892 roku był jednym z głównych założycieli Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). W 1907 r. wrócił do Galicji, gdzie podjął aktywną działalność polityczną, publicystyczną i naukową. W niepodległej Polsce dwukrotnie pełnił funkcję senatora.

     Zachwyt francuskim socjalizmem widać w jego pracy „Rozwój polskiej myśli socjalistycznej”, gdzie pisze o Wielkiej Rewolucji Francuskiej jako o procesie „gdzie ogół mieszkańców uznaje się jako wolnych i równych sobie obywateli”. Warto w tym miejscu zaznaczyć, jak przełomowe to słowa – do czasów Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela, ludzi dzielono na „lepszych i gorszych”. To nie zasługi, mądrość, wykształcenie, cnoty i dobre uczynki czyniły z ludzi tych „lepszych”, a coś, na co nie mamy żadnego wpływu – urodzenie!

     Limanowski mówił głośno, że jest przeciwnikiem podziałów, a wszyscy ludzie są sobie równi. Na XIX-wiecznych ziemiach polskich było to doprawdy rewolucyjne stwierdzenie. Pragnął, by podłożem socjalizmu „była dziedzina uczuć, uczuć szlachetniejszych, jako dążenie do wolności powszechnej jak braterstwo, miłość, rodzina, solidarność narodowa, wzajemność pomiędzy ludźmi”.

     Nasz patron nie był radykałem, sprzeciwiał się komunizmowi, materializmowi, bolszewizmowi i walce klas, pisał wszakże „walka klas wyolbrzymiła się do takiego znaczenia-zwłaszcza u gorliwych marksistów, że zaćmiła (…) zasadę braterstwa (…). Bolszewicy [marksiści] uważając się za najbardziej zgodnych z jego zasadami – walkę klasową zrozumieli jako wygłodzenie, wygubienie, wymordowanie całej warstwy narodu”.

      W XX-leciu międzywojennym krytykował też niemiecki egoizm narodowy, w którym dostrzegał zagrożenie uciskiem ludów słabszych. Zarzucał również Rosji Radzieckiej opatrzną interpretację marksizmu - odczłowieczenie zamiast braterstwa ludzi.

     Odrodzoną Rzeczpospolitą widział jako federację, „wspólny dom”, gdzie wszyscy są sobie równi, niezależnie od „płci, pochodzenia, narodowości, zamożności” – co nie w smak było konserwatystom z obozu narodowego. Jako podstawę państwa uznawał rodzinę, później samorządną gminę, a jeszcze wyżej „ruch spółdzielczy” – jako związek broniący korzystnych warunków pracy i niezbędny do budowy gospodarki. Opowiadał się też za powszechną oświatą.

     W 1906 roku w swym dziele „Naród i państwo” pisał „dopiero w Rzeczypospolitej demokratyczno – socjalistycznej naród stanie się istotnym gospodarzem we własnym kraju” – znaczyło to, że pragnął by Polska odrodziła się jako wolny kraj, gdzie władza należy do ludu (referendum, inicjatywa) – a nie do zaborców lub wąskich elit rządzących.

     Limanowski był też jednym z pierwszych twórców idei parlamentu europejskiego, jako wspólnoty krajów, które będą razem wspierać się gospodarczo, dbać o rozwój i pokój. Przypomnę, że był to rok 1906 – o Unii Europejskiej nikt jeszcze nawet nie śnił, a myśl naszego polityka była doprawdy wizjonerska!

     Na zakończenie przytoczę jego słowa z dzieła „Rozwój polskiej myśli socjalistycznej” z 1929 r., aktualne po dziś dzień, nie tylko w kontekście Polski – „dobre państwo opiera się na szerokim samorządzie i zapewnia wszystkim wolność i równość”.

                                                     Ola Węcławska